THUỐC ĐIỀU TRỊ BỆNH TÂM THẦN

Thuốc tâm thần tác động lên các chất hóa học trong não để điều hòa cảm xúc và suy nghĩ/tư duy. Thuốc thường có hiệu quả hơn khi kết hợp với tâm lý trị liệu. Trong một số trường hợp, thuốc làm giảm triệu chứng để cho những liệu pháp khác có thể phát huy nhiều tác dụng hơn. Ví dụ, thuốc có thể làm giảm bớt các triệu chứng trầm cảm như mệt mỏi/giảm năng lượng và mất tập trung, từ đó cho phép người bệnh tham gia tốt hơn vào quá trình tâm lý trị liệu.

Tuy nhiên, có thể sẽ khó khăn trong việc xác định loại thuốc nào sẽ đáp ứng tốt ở mỗi một bệnh nhân cụ thể, vì hiệu quả của thuốc khác nhau ở mỗi bệnh nhân. Ở mỗi bệnh nhân, bác sĩ thường xem xét hồ sơ bệnh án để đánh giá xem có bằng chứng nào ưu tiên dùng một loại thuốc hơn so với các loại khác hay không. Bác sĩ cũng cân nhắc đến tiền sử gia đình và tác dụng phụ khi kê thuốc.

Bạn cần kiên nhẫn cho đến khi thuốc (một loại hoặc kết hợp nhiều loại) có tác dụng. Một số ít thuốc tâm thần tác dụng nhanh, và bạn có thể nhận thấy cải thiện sau vài ngày, nhưng phần lớn các thuốc sẽ tác dụng chậm hơn. Bạn cần dùng thuốc vài tuần hoặc vài tháng để nhận thấy sự cải thiện. Nếu nhận thấy thuốc không hiệu quả với bạn, hoặc gặp phải tác dụng phụ, hãy trao đổi với bác sĩ chuyên gia để tìm những cách điều chỉnh có thể. Nhiều bệnh nhân không gặp phải tác dụng phụ, hoặc chúng sẽ hết sau một vài tuần, nhưng nếu tác dụng phụ còn kéo dài, việc đổi thuốc hoặc chỉnh liều thường sẽ giúp ích.

Thuốc điều trị thường là dùng mỗi ngày, dạng viên nang hay viên nén. Một số cũng có ở dạng dung dịch uống, dạng tiêm, miếng dán hoặc viên hòa tan (dissovable tablet). Với những bệnh nhân khó nhớ lịch uống thuốc mỗi ngày hoặc có tiền sử bỏ thuốc, một cách tốt hơn đó là tiêm thuốc (dạng tác dụng kéo dài – ND) tại phòng khám bác sĩ một hoặc hai lần mỗi tháng.

Bác sĩ thường khởi đầu liều thấp và tăng liều từ từ để đạt mục tiêu cải thiện triệu chứng. Làm theo hướng dẫn của bác sĩ sẽ giảm được tác dụng phụ và phản ứng khó chịu (nếu có). Cần hiểu vai trò của thuốc đối với các triệu chứng chính.

Khi ngưng thuốc, hãy theo chỉ dẫn của bác sĩ để giảm liều/ngưng thuốc đúng. Việc này giúp cho các chất hóa học trong não kịp thích nghi với sự thay đổi. Ngưng thuốc đột ngột có thể dẫn đến những tác dụng phụ khó chịu.

Trong một số trường hợp, thuốc tâm thần được dùng với mục đích ngắn hạn chỉ trong vài tháng. Những trường hợp khác, thuốc có thể cần dùng dài hạn, thậm chí suốt đời. Một số bệnh nhân lo sợ dùng thuốc sẽ làm biến đổi nhân cách, nhưng hầu hết mọi người đều nhận thấy thuốc giúp họ làm chủ/kiểm soát cuộc sống của mình.

Nguồn: Liên minh Quốc gia Hoa Kỳ về Bệnh Tâm Thần

https://www.nami.org/About-Mental-Illness/Treatments/Mental-Health-Medications

Người dịch: BS. Võ Hùng Chí